Τι είναι ο Μεγάλος Αγιασμός και ποια η διαφορά του απο τον μικρό Αγιασμό;

 

Στίς 5 Ἰανουαρίου, τελεῖται στούς Ὀρθοδόξους Ἱερούς Ναούς ἡ Ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ καί ἐν συνεχεία οἱ ἱερεῖς θά ἁγιάσουν τά σπίτια ὅσων χριστιανῶν τό ἐπιθυμοῦν καί τό ζητήσουν.

Ἡ ἴδια Ἀκολουθία θά τελεσθεῖ καί αὔριο, ἑορτή τῶν Θεοφανείων, κατά τήν ὁποία ἑορτή πανηγυρίζουμε μέ τό γεγονός τῆς Φανερώσεως ἐπί τῆς γῆς τοῦ Χριστοῦ ὡς Μονογενούς Υἱοῦ καί λόγου τοῦ Θεοῦ Πατρός.Ταυτοχρόνως ἑορτάζουμε καί τή φανέρωση τῆς Ἁγίας Τριάδας, καθ” ὅτι, ὅπως ψάλλει ἡ Ἐκκλησία μας «Τριάδος ἡ φανέρωσις ἐν Ἰορδάνη γέγονεν».

Ὁ ἁγιασμός καί τῶν δύο ἡμερῶν, 5ης καί 6ης Ἰανουαρίου, εἶναι ἵδιος. Δηλαδή ἔχει τήν ἵδια ἁγιαστική δύναμη.

Μερικοί, ὅμως, παρασυρόμενοι ἀπό τό γεγονός ὅτι τήν παραμονή τῶν Θεοφανείων παραλείπεται ἡ ἀνάγνωση τῆς πρώτης μεγάλης Εὐχῆς ἰσχυρίζονται ὅτι, ἔνεκα αὐτῆς τῆς ἐλλείψεως, ὁ ἁγιασμός της 6ης Ἰανουαρίου εἶναι μεγαλυτέρας ἁγιαστικῆς χάριτος. Οἱ ὑποστηρικτές αὐτῆς τῆς ἀπόψεως δέν ἔχουν δίκιο, διότι ἡ παραλειπομένη εὐχή δέν εἶναι ἁγιαστική ἀλλά κηρυκτική. Ἀναλύει θεολογικά τό νόημα τῆς ἑορτῆς χωρίς, ὅμως, νά περιέχει ἐπίκληση τῆς ἁγιαστικής Θ. Χάριτος.

Ὁ Μέγας Αγιασμός εἶναι τό σπουδαιότερο φάρμακο τῆς Ἐκκλησίας μας μετά τή Θ. Κοινωνία καί γι” αὐτό μεταλαμβάνουμε τοῦ ἁγιασμοῦ πρίν νά λάβουμε τό ἀντίδωρο, ἐνῶ, ἀντιθέτως, ὁ μικρός Ἁγιασμός, ὡς τέταρτος κατά σειράν δυνάμεως, λαμβάνεται μετά τό ἀντίδωρο. Μέγα Ἁγιασμό λαμβάνουν καί ὅσοι δέν ἔχουν τίς προϋποθέσεις καί τήν ἀνάλογη προετοιμασία γιά τή Θ. Μετάληψη.

Ὁ Μέγας Αγιασμός συνδέεται ἄμεσα μέ τό μυστήριο της Μετανοίας καί τήν Ἐξομολόγηση, καθ” ὅτι ἡ ἀρχή του ἀνάγεται στό βάπτισμα μετανοίας τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, τό ὁποῖο ἐνεργοποιήθηκε καί ὁλοκληρώθηκε μέ τήν Παρουσία καί τήν Βάπτιση τοῦ Κυρίου μας στόν Ἰορδάνη ποταμό.

Ἡ σύνδεση τοῦ Μ. Ἀγιασμοῦ μέ τό μυστήριο τῆς Μετανοίας ἐπιτάσσει νά προηγείται τῆς μεταλήψεως τοῦ Μέγ. Ἁγιασμοῦ νηστεία ἄνευ ἐλαίου, δεδομένου ὅτι ἡ νηστεία εἶναι ἄρρηκτα συνδεδεμένη μέ τή μετάνοια… Ἐξαίρεση στήν ἀνέλαιο νηστεία γίνεται ἄν συμπέσει ἡ παραμονή τῶν Θεοφανείων, ἡμέρα Σάββατο ἤ Κυριακή, ὁπότε γίνεται κατάλυση ἐλαίου, διότι ποτέ δεν νηστεύουμε τό λάδι, τά Σάββατα καί τίς Κυριακές παρεκτός μόνο τό Μέγα Σάββατο.

Οἱ ἁγιαστικές Εὐχές καθιστοῦν τό νερό τοῦ Μ. Ἁγιασμοῦ ἰσοδύναμο μέ τό νερό τῆς βαπτίσεως καί γι” αὐτό ὁ Μ. Ἁγιασμός χρησιμοποιεῖται γιά τήν βάπτιση βρεφῶν, πού εἶναι ἐτοιμοθάνατα, ἤ βαρειά ἄρρωστα πρός συντόμευση τῆς Ἀκολουθίας τῆς Βαπτίσεως. Ἐπίσης, ἐάν τελεσθεῖ βάπτιση τήν ἡμέρα τῶν Θεοφανείων χρησιμοποιεῖται στἠν κολυμβήθρα Μέγας Ἁγιασμός, χωρίς νά ἀναγνωσθεῖ ἡ Εὐχή τοῦ Ἁγιασμοῦ τοῦ ὕδατος ἀλλά μόνο τά λόγια, πού ἀφοροῦν στόν βαπτιζόμενο. Ἡ Ἀκολουθία τοῦ Μικροῦ Ἁγιασμοῦ (πού τελεῖται κάθε μῆνα) δέν περιέχει ἁγιαστική Εὐχή, δηλαδή ἐπίκληση τῆς χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀλλά ὁ ἁγιασμός τοῦ ὕδατος γίνεται μόνο μέ τήν κατάδυση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Ἐπίσης, ὁ Μικρός Ἁγιασμός ρίπτεται καί ραντίζεται στό ἔδαφος καθ” ὅλο τό ἔτος ἐν ἀντιθέσει μέ τόν Μεγάλο Ἁγιασμό, ὁ ὁποῖος, ὅπως μαρτυρεῖται στούς χειρογράφους κώδικες «οὐ ρίπτεται τό σύνολον» (κωδ. 979 τοῦ Σινᾶ) κατά τίς λοιπές ἡμέρες, πλήν τῶν ἡμερῶν τῆς παραμονῆς καί τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανείων.

Ὁ Μέγας Ἁγιασμός φυλάσσεται καθ” ὅλο τό ἔτος στό Ἱερό Βῆμα τοῦ Ναοῦ καί χρησιμοποιεῖται ἀπό τούς Ἱερεῖς στίς περιπτώσεις, πού προαναφέραμε ἀλλά καί σέ ἄλλες περιστάσεις. Συνεπῶς δέν συντρέχει λόγος νά φυλάσσεται καί στά σπίτια τῶν χριστιανῶν. Ἐξ ἄλλου ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι τό «ταμεῖον τῆς Θ. Χάριτος» καί φυσικά δέν θά ἀρνηθεῖ ποτέ νά μᾶς χορηγήσει τόν Μεγάλο Ἁγιασμό, ὅταν ἡ περίσταση τό καλέσει καί ὁ Πνευματικός κρίνει ὅτι θά ἀποβεῖ «πρός ὡφέλειαν ἐπιτήδειος».