Πριν ο Χριστός αναληφθή στους Ουρανούς έδωσε εντολή στους Μαθητάς Του μετά την Ανάληψή Του να επιστρέψουν στα Ιεροσόλυμα και να παραμείνουν εκεί έως ότου ενδυθούν με δύναμη από τον Ουρανό. Έτσι, λοιπόν, τους έδωσε την επαγγελία ότι θα λάβουν το Άγιον Πνεύμα, για το οποίο μιλούσε κατά την διάρκεια της ζωής Του.
Η επαγγελία αυτή του Χριστού πραγματοποιήθηκε στους Μαθητάς πενήντα ημέρες μετά από το Πάσχα και δέκα ημέρες μετά από την Ανάληψή Του στους ουρανούς. Έτσι, στην Εκκλησία εορτάζουμε την εορτή της Πεντηκοστής, κατά την οποία τιμούμε την Αγία Τριάδα και την επομένη ημέρα πανηγυρίζουμε και δοξολογούμε το Άγιον Πνεύμα. Η εορτή, λοιπόν, της Πεντηκοστής είναι εορτή της Αγίας Τριάδος.
Δεν πρόκειται να αναφερθούμε διεξοδικά στο Τρίτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, το Άγιον Πνεύμα, αλλά θα υπογραμμίσουμε μόνον εκείνα τα γεγονότα και εκείνες τις διδασκαλίες της Αγίας Γραφής και των αγίων Πατέρων, που αναφέρονται στον Χριστό. Επομένως, θα τονίσουμε περισσότερο τα χριστολογικά γεγονότα σε αναφορά προς το Άγιον Πνεύμα. Και επειδή δεν νοείται Χριστολογία έξω από την Τριαδολογία, γι’ αυτό θα αναφερθούμε και στο δόγμα περί του μυστηρίου της Αγίας Τριάδος.
Στο λεγόμενο από την Εκκλησία "Δωδεκάορτο" συμπεριλήφθηκε και η εορτή της Πεντηκοστής, γιατί είναι η τελευταία εορτή της θείας Οικονομίας. Η ενανθρώπηση του Χριστού απέβλεπε στην νίκη εναντίον του θανάτου και στην έλευση του Παναγίου Πνεύματος στην καρδιά των ανθρώπων. Άλλωστε, είναι γνωστόν ότι σκοπός της εκκλησιαστικής και πνευματικής ζωής είναι να γίνουμε μέλη του Σώματος του Χριστού και να λάβουμε το Άγιον Πνεύμα. Αυτά τα δύο συνδέονται αναπόσπαστα μεταξύ τους.
Ο ιερός υμνογράφος αποκαλεί την Πεντηκοστή τελευταία εορτή από πλευράς αναπλάσεως και ανακαινίσεως του ανθρώπου: "Την μεθέορτον πιστοί και τελευταίαν εορτήν εορτάσωμεν φαιδρώς, αύτη εστί Πεντηκοστή, επαγγελίας συμπλήρωσις και προθεσμία". Έτσι, εάν ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είναι η αρχή της ενσαρκώσεως του Λόγου και της θείας Οικονομίας, η Πεντηκοστή είναι το τέλος, αφού τότε, δια του Αγίου Πνεύματος, ο άνθρωπος γίνεται μέλος του αναστημένου Σώματος του Χριστού.
Μέσα στο πλαίσιο αυτό μπορούμε να εντάξουμε και την Πεντηκοστή, καθώς επίσης και τα σχετικά με το Άγιον Πνεύμα και τον Χριστό, αφού δεν μπορεί να νοηθή Χριστολογία έξω από την Πνευματολογία, ούτε Πνευματολογία έξω από την Χριστολογία.
α'
Η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος έγινε κατά την ημέρα της Κυριακής. Και στο σημείο αυτό φαίνεται η αξία της Κυριακής, αφού κατ’ αυτήν έγιναν τα μεγάλα Δεσποτικά γεγονότα. Κατά τον άγιο Νικόδημο τον αγιορείτη, την πρώτη ημέρα, δηλαδή την Κυριακή, άρχισε η δημιουργία της κτίσεως, αφού τότε δημιουργήθηκε το φώς, την Κυριακή άρχισε η ανακαίνιση της κτίσεως, με την Ανάσταση του Χριστού, και την Κυριακή έγινε η τελείωση της κτίσεως με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος. Η δημιουργία της κτίσεως έγινε από τον Πατέρα συνεργούντων του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, η ανακαίνιση έγινε από τον Υιό, ευδοκία του Πατρός και συνεργία του Αγίου Πνεύματος, και η τελείωση της κτίσεως έγινε από το Άγιον Πνεύμα, το οποίο εκπορεύεται από τον Πατέρα και πέμπεται δια του Υιού.
Βέβαια, λέγοντας αυτά δίνουμε σημασία στα Πρόσωπα τα οποία πρωτοστάτησαν στην δημιουργία, την ανακαίνιση και την τελείωση της κτίσεως, αλλά τελικά, όπως διδαχθήκαμε και πιστεύουμε, κοινή είναι η ενέργεια του Τριαδικού Θεού και ποτέ δεν μπορεί να χωρισθή και να απομονωθή ένα Πρόσωπο από τα άλλα Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος.
Η Χριστιανική Πεντηκοστή κατά την οποία εορτάζουμε την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος συμπίπτει με την Ιουδαϊκή Πεντηκοστή. Δηλαδή, κατά την ημέρα που οι Ιουδαίοι εόρταζαν την Πεντηκοστή κατέβηκε το Άγιον Πνεύμα στους Αποστόλους και τους κατέστησε μέλη του Αναστημένου Σώματος του Χριστού.
Η Πεντηκοστή είναι η δεύτερη σε σπουδαιότητα εορτή των Ιουδαίων μετά το Πάσχα, και εόρταζαν, κατά την παράδοση, την παραλαβή του νόμου του Θεού από τον Μωϋσή στο όρος Σινά. Σαράντα ημέρες, δηλαδή, από την πρώτη εορτή του Πάσχα, ο Μωϋσής ανέβηκε πάνω στο όρος Σινά και παρέλαβε τον νόμο του Θεού. Παράλληλα, όμως, η Ιουδαϊκή Πεντηκοστή ήταν έκφραση ευχαριστίας των Ιουδαίων για την συγκομιδή των καρπών. Επειδή συνέπιπτε με την περίοδο του θερισμού ονομαζόταν "θερισμού εορτή" και οι Ιουδαίοι προσέφεραν στον Ναό τις απαρχές των καρπών. Η εορτή της Πεντηκοστής, που εορταζόταν από τους Ιουδαίους πολύ λαμπρά, ονομαζόταν εορτή εβδομάδων (βλ. Εξ. λδ', 22, Λευιτ. κγ', 15, 16, 17, Αριθ. κη', 26, 31, Δευτ. ιστ', 9-10).
Η σύντομη αναφορά στην Ιουδαϊκή Πεντηκοστή δείχνει ότι ήταν τύπος της Πεντηκοστής της Καινής Διαθήκης. Εάν ο Μωϋσής παρέλαβε τον νόμο της Παλαιάς Διαθήκης, την ημέρα της Χριστιανικής Πεντηκοστής οι Μαθητές έλαβαν το Άγιον Πνεύμα και έτσι βίωσαν τον νόμο της Καινής Διαθήκης, τον νόμο της θείας Χάριτος. Εάν στην Παλαιά Διαθήκη ο άσαρκος Λόγος έδωσε τον νόμο επάνω στο Σινά, στην Καινή Διαθήκη ο Αναστάς σεσαρκωμένος Λόγος έστειλε το Άγιον Πνεύμα στους Μαθητάς, που βρίσκονταν στο υπερώο, και έγιναν μέλη του ενδόξου Σώματός Του. Εάν κατά την Πεντηκοστή της Παλαιάς Διαθήκης προσφέρονταν οι απαρχές των καρπών από την συγκομιδή, κατά την Πεντηκοστή της Καινής Διαθήκης προσφέρθηκαν οι απαρχές των λογικών καρπών, από την συγκομιδή που έκανε ο Ίδιος ο Χριστός, δηλαδή προσφέρθηκαν οι Απόστολοι στον Θεό.
Υπάρχει, βέβαια, σαφής διαφορά μεταξύ της αποκαλύψεως του Θεού στο Σινά και της αποκαλύψεως του Θεού στο υπερώο στα Ιεροσόλυμα. Το όρος Σινά "εκαπνίζετο όλον δια το καταβεβηκέναι επ’ αυτό τον Θεόν εν πυρί, και ανέβαινεν ο καπνός ωσεί καπνός καμίνου, και εξέστη πάς ο λαός σφόδρα" (Εξ. ιθ', 18). Δόθηκε μάλιστα η εντολή να μη πλησιάση κανείς προς το όρος, γιατί θα πεθάνη: "Πάς ο αψάμενος του όρους θανάτω τελευτήσει" (Εξ. ιθ', 12). Δεν έγινε όμως το ίδιο κατά την ημέρα της καθόδου του Αγίου Πνεύματος στο υπερώο. Οι Μαθητές γέμισαν από χαρά και μεταμορφώθηκαν και έγιναν από δειλοί, ατρόμητοι, και από άνθρωποι θνητοί, κατά Χάριν θεοί.
Η διαφορά μεταξύ του Σινά και του υπερώου της Ιερουσαλήμ φαίνεται στην διαφορά μεταξύ του νόμου της Παλαιάς Διαθήκης και του νόμου της Καινής Διαθήκης. Τότε δόθηκε ο νόμος σε λίθινες πλάκες, τώρα ο νόμος εγγράφεται στις καρδιές των Αποστόλων. Λέγει ο Απόστολος Παύλος: "εστέ επιστολή Χριστού διακονηθείσα υφ’ ημών, εγγεγραμμένη ου μέλανι, αλλά πνεύματι Θεού ζώντος, ουκ εν πλαξί λιθίναις, αλλά εν πλαξί καρδίαις σαρκίναις" (Β' Κορ. γ', 3). Με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος εκπληρώθηκε η προφητεία του Προφήτου Ιερεμίου, όπως την καταγράφει ο Απόστολος Παύλος: "διδούς νόμους μου εις την διάνοιαν αυτών, και επί καρδίας αυτών επιγράψω αυτούς, και έσομαι αυτοίς εις Θεόν, και αυτοί έσονταί μοι εις λαόν" (Εβρ. η', 10).
Η επαγγελία αυτή του Χριστού πραγματοποιήθηκε στους Μαθητάς πενήντα ημέρες μετά από το Πάσχα και δέκα ημέρες μετά από την Ανάληψή Του στους ουρανούς. Έτσι, στην Εκκλησία εορτάζουμε την εορτή της Πεντηκοστής, κατά την οποία τιμούμε την Αγία Τριάδα και την επομένη ημέρα πανηγυρίζουμε και δοξολογούμε το Άγιον Πνεύμα. Η εορτή, λοιπόν, της Πεντηκοστής είναι εορτή της Αγίας Τριάδος.
Δεν πρόκειται να αναφερθούμε διεξοδικά στο Τρίτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, το Άγιον Πνεύμα, αλλά θα υπογραμμίσουμε μόνον εκείνα τα γεγονότα και εκείνες τις διδασκαλίες της Αγίας Γραφής και των αγίων Πατέρων, που αναφέρονται στον Χριστό. Επομένως, θα τονίσουμε περισσότερο τα χριστολογικά γεγονότα σε αναφορά προς το Άγιον Πνεύμα. Και επειδή δεν νοείται Χριστολογία έξω από την Τριαδολογία, γι’ αυτό θα αναφερθούμε και στο δόγμα περί του μυστηρίου της Αγίας Τριάδος.
Στο λεγόμενο από την Εκκλησία "Δωδεκάορτο" συμπεριλήφθηκε και η εορτή της Πεντηκοστής, γιατί είναι η τελευταία εορτή της θείας Οικονομίας. Η ενανθρώπηση του Χριστού απέβλεπε στην νίκη εναντίον του θανάτου και στην έλευση του Παναγίου Πνεύματος στην καρδιά των ανθρώπων. Άλλωστε, είναι γνωστόν ότι σκοπός της εκκλησιαστικής και πνευματικής ζωής είναι να γίνουμε μέλη του Σώματος του Χριστού και να λάβουμε το Άγιον Πνεύμα. Αυτά τα δύο συνδέονται αναπόσπαστα μεταξύ τους.
Ο ιερός υμνογράφος αποκαλεί την Πεντηκοστή τελευταία εορτή από πλευράς αναπλάσεως και ανακαινίσεως του ανθρώπου: "Την μεθέορτον πιστοί και τελευταίαν εορτήν εορτάσωμεν φαιδρώς, αύτη εστί Πεντηκοστή, επαγγελίας συμπλήρωσις και προθεσμία". Έτσι, εάν ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είναι η αρχή της ενσαρκώσεως του Λόγου και της θείας Οικονομίας, η Πεντηκοστή είναι το τέλος, αφού τότε, δια του Αγίου Πνεύματος, ο άνθρωπος γίνεται μέλος του αναστημένου Σώματος του Χριστού.
Μέσα στο πλαίσιο αυτό μπορούμε να εντάξουμε και την Πεντηκοστή, καθώς επίσης και τα σχετικά με το Άγιον Πνεύμα και τον Χριστό, αφού δεν μπορεί να νοηθή Χριστολογία έξω από την Πνευματολογία, ούτε Πνευματολογία έξω από την Χριστολογία.
α'
Η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος έγινε κατά την ημέρα της Κυριακής. Και στο σημείο αυτό φαίνεται η αξία της Κυριακής, αφού κατ’ αυτήν έγιναν τα μεγάλα Δεσποτικά γεγονότα. Κατά τον άγιο Νικόδημο τον αγιορείτη, την πρώτη ημέρα, δηλαδή την Κυριακή, άρχισε η δημιουργία της κτίσεως, αφού τότε δημιουργήθηκε το φώς, την Κυριακή άρχισε η ανακαίνιση της κτίσεως, με την Ανάσταση του Χριστού, και την Κυριακή έγινε η τελείωση της κτίσεως με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος. Η δημιουργία της κτίσεως έγινε από τον Πατέρα συνεργούντων του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, η ανακαίνιση έγινε από τον Υιό, ευδοκία του Πατρός και συνεργία του Αγίου Πνεύματος, και η τελείωση της κτίσεως έγινε από το Άγιον Πνεύμα, το οποίο εκπορεύεται από τον Πατέρα και πέμπεται δια του Υιού.
Βέβαια, λέγοντας αυτά δίνουμε σημασία στα Πρόσωπα τα οποία πρωτοστάτησαν στην δημιουργία, την ανακαίνιση και την τελείωση της κτίσεως, αλλά τελικά, όπως διδαχθήκαμε και πιστεύουμε, κοινή είναι η ενέργεια του Τριαδικού Θεού και ποτέ δεν μπορεί να χωρισθή και να απομονωθή ένα Πρόσωπο από τα άλλα Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος.
Η Χριστιανική Πεντηκοστή κατά την οποία εορτάζουμε την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος συμπίπτει με την Ιουδαϊκή Πεντηκοστή. Δηλαδή, κατά την ημέρα που οι Ιουδαίοι εόρταζαν την Πεντηκοστή κατέβηκε το Άγιον Πνεύμα στους Αποστόλους και τους κατέστησε μέλη του Αναστημένου Σώματος του Χριστού.
Η Πεντηκοστή είναι η δεύτερη σε σπουδαιότητα εορτή των Ιουδαίων μετά το Πάσχα, και εόρταζαν, κατά την παράδοση, την παραλαβή του νόμου του Θεού από τον Μωϋσή στο όρος Σινά. Σαράντα ημέρες, δηλαδή, από την πρώτη εορτή του Πάσχα, ο Μωϋσής ανέβηκε πάνω στο όρος Σινά και παρέλαβε τον νόμο του Θεού. Παράλληλα, όμως, η Ιουδαϊκή Πεντηκοστή ήταν έκφραση ευχαριστίας των Ιουδαίων για την συγκομιδή των καρπών. Επειδή συνέπιπτε με την περίοδο του θερισμού ονομαζόταν "θερισμού εορτή" και οι Ιουδαίοι προσέφεραν στον Ναό τις απαρχές των καρπών. Η εορτή της Πεντηκοστής, που εορταζόταν από τους Ιουδαίους πολύ λαμπρά, ονομαζόταν εορτή εβδομάδων (βλ. Εξ. λδ', 22, Λευιτ. κγ', 15, 16, 17, Αριθ. κη', 26, 31, Δευτ. ιστ', 9-10).
Η σύντομη αναφορά στην Ιουδαϊκή Πεντηκοστή δείχνει ότι ήταν τύπος της Πεντηκοστής της Καινής Διαθήκης. Εάν ο Μωϋσής παρέλαβε τον νόμο της Παλαιάς Διαθήκης, την ημέρα της Χριστιανικής Πεντηκοστής οι Μαθητές έλαβαν το Άγιον Πνεύμα και έτσι βίωσαν τον νόμο της Καινής Διαθήκης, τον νόμο της θείας Χάριτος. Εάν στην Παλαιά Διαθήκη ο άσαρκος Λόγος έδωσε τον νόμο επάνω στο Σινά, στην Καινή Διαθήκη ο Αναστάς σεσαρκωμένος Λόγος έστειλε το Άγιον Πνεύμα στους Μαθητάς, που βρίσκονταν στο υπερώο, και έγιναν μέλη του ενδόξου Σώματός Του. Εάν κατά την Πεντηκοστή της Παλαιάς Διαθήκης προσφέρονταν οι απαρχές των καρπών από την συγκομιδή, κατά την Πεντηκοστή της Καινής Διαθήκης προσφέρθηκαν οι απαρχές των λογικών καρπών, από την συγκομιδή που έκανε ο Ίδιος ο Χριστός, δηλαδή προσφέρθηκαν οι Απόστολοι στον Θεό.
Υπάρχει, βέβαια, σαφής διαφορά μεταξύ της αποκαλύψεως του Θεού στο Σινά και της αποκαλύψεως του Θεού στο υπερώο στα Ιεροσόλυμα. Το όρος Σινά "εκαπνίζετο όλον δια το καταβεβηκέναι επ’ αυτό τον Θεόν εν πυρί, και ανέβαινεν ο καπνός ωσεί καπνός καμίνου, και εξέστη πάς ο λαός σφόδρα" (Εξ. ιθ', 18). Δόθηκε μάλιστα η εντολή να μη πλησιάση κανείς προς το όρος, γιατί θα πεθάνη: "Πάς ο αψάμενος του όρους θανάτω τελευτήσει" (Εξ. ιθ', 12). Δεν έγινε όμως το ίδιο κατά την ημέρα της καθόδου του Αγίου Πνεύματος στο υπερώο. Οι Μαθητές γέμισαν από χαρά και μεταμορφώθηκαν και έγιναν από δειλοί, ατρόμητοι, και από άνθρωποι θνητοί, κατά Χάριν θεοί.
Η διαφορά μεταξύ του Σινά και του υπερώου της Ιερουσαλήμ φαίνεται στην διαφορά μεταξύ του νόμου της Παλαιάς Διαθήκης και του νόμου της Καινής Διαθήκης. Τότε δόθηκε ο νόμος σε λίθινες πλάκες, τώρα ο νόμος εγγράφεται στις καρδιές των Αποστόλων. Λέγει ο Απόστολος Παύλος: "εστέ επιστολή Χριστού διακονηθείσα υφ’ ημών, εγγεγραμμένη ου μέλανι, αλλά πνεύματι Θεού ζώντος, ουκ εν πλαξί λιθίναις, αλλά εν πλαξί καρδίαις σαρκίναις" (Β' Κορ. γ', 3). Με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος εκπληρώθηκε η προφητεία του Προφήτου Ιερεμίου, όπως την καταγράφει ο Απόστολος Παύλος: "διδούς νόμους μου εις την διάνοιαν αυτών, και επί καρδίας αυτών επιγράψω αυτούς, και έσομαι αυτοίς εις Θεόν, και αυτοί έσονταί μοι εις λαόν" (Εβρ. η', 10).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου