Μικρό οδοιπορικό στην Ιερά Μονή Παναγίας Κατερινούς, γράφει ο καθηγητής Χρηστος Σιάσος

 

Με ιδιαίτερη λαμπρότητα, κατάνυξη και πολλούς προσκυνητές εορτάζει στις  8 Σεπτεμβρίου, η Ιερά Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου Κατερινούς , στη Γαβαλού - Μακρυνείας. Την παραμονή το απόγευμα τελείται κάθε χρόνο ο Εσπερινός και ανήμερα της εορτής, η Ακολουθία του Όρθρου και η Πανηγυρική Αρχιερατική Θεία Λειτουργία μετά Θείου Κηρύγματος 

Το ιστορικό Μοναστήρι βρίσκεται σε μια κατάφυτη περιοχή στη βορινή πλαγιά του όρους Αρακύνθου, τρία χιλιόμετρα από την κοινότητα  Γαβαλούς πρώην   Δήμου Μακρυνείας σήμερα Αγρινίου. Εδώ, τον κάθε επισκέπτη θα τον γοητεύσει η αρμονία του τοπίου. Θα νιώσει μέσα στην ψυχή του την μοναστηριακή ηρεμία, θα νιώσει παντού την παρουσία της Παναγίας μας, οι χιλιάδες πιστοί που περνούν από εδώ βρήκαν και θα  βρίσκουν παρηγοριά και σωτηρία.  Οι γερόντισσες δεν θα παραλείψουν να σε τρατάρουν, με απλότητα και ευχαρίστηση, γλυκό και κρύο νερό από την βρύση του μοναστηριού. 

Το καθολικό της Μονής είναι μια απλή τρίκλιτη βασιλική και είναι χτισμένη πάνω σε παλαιό Ναό που είχε καταστραφεί το 1725 περίπου. Το 1979 επί μακαριστού Μητροπολίτου Θεοκλήτου έγινε γενική ανακαίνιση της Μονής. Στην πρόσοψη του Μοναστηριού υπάρχει εντοιχισμένη αναμνηστική μαρμάρινη πλάκα που γράφει:

«Η κατερειπωθείσα Ιερά Μονή Κατερινούς ανεστηλώθη και ηλεκτροδοτήθη υπό του Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ.κ. Θεοκλήτου, σωτηρίω έτη 1972-73».

 Το εσωτερικό του Ναού είναι  Αγιογραφημένο το δε τέμπλο δεσπόζει με την εικόνα της Παναγίας, για τη μοναδικότητά του. Στον αύλειο χώρο υπάρχει σε μεγάλο στέγαστρο ο Εσταυρωμένος, λίγο πιο πάνω η βρύση με κρύο πάντα νερό που βγαίνει από την πλαγιά του Αρακύνθου  και λίγο πιο πέρα ο «χιλιόχρονος» πλάτανος. Στο χώρο αυτό ο καπετάνιος του Ζυγού Δημήτριος Μακρής παρουσία του Παπαρηγόπουλου, έδωσε τον Φιλικό Όρκο το 1819. Από το Μοναστήρι αυτό το 1895 πέρασε και ο Μεσολογγίτης Πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης.  

Το Μοναστήρι την εποχή του εμφυλίου και πιο συγκεκριμένα, όταν πραγματοποιήθηκε το ολοκαύτωμα της Μακρυνείας από τους Γερμανούς, τον Ιούλιο του 1943, έπαιξε σημαντικό ρόλο φιλοξενώντας, πολλές νύκτες και ημέρες κατοίκους από τα γύρω χωριά. 

Στην απέναντι κορυφογραμμή του ζυγού ήταν κάποτε μια άλλη Γαβαλού, η Παλιογαβαλού.  Η τοπική παράδοση πιθανολογεί την ιστορία του Μοναστηριού και την ονομασία του να ξεκινούν από την εποχή της Τουρκοκρατίας, από τότε που η Παλιογαβαλού ήταν πλούσιο και ισχυρό χωριό. Έτσι, λοιπόν, κάποιο βράδυ πριν την επανάσταση μια βοσκοπούλα από το χωριό, η Κατερίνη, είδε ένα περίεργο φως προς το πλάτωμα του κάμπου στη θέση «διαλεγμένη κουμαριά». Το φως αυτό η Κατερίνη το έβλεπε κάθε βράδυ, ενώ την ημέρα δεν το έβλεπε. Αφού έβαλε σημάδι με τη ρόκα της, μαζί με άνδρες του χωριού πήγαν το πρωί και βρέθηκαν μπροστά σε ένα θαύμα. Πάνω σε ένα δένδρο υπήρχε η εικόνα της Παναγιάς που φεγγοβολούσε από θείο φως. Σε εκείνο ακριβώς το μέρος χτίστηκε εκκλησία και αργότερα κελί όπου ασκήτεψε η Κατερίνη. Έτσι το Μοναστήρι έλαβε την ονομασία, Κατερινού. 

Είχε πλούσια για την εποχή εκείνη βιβλιοθήκη. Ανάμεσα στα βιβλία υπήρχε Ευαγγέλιο του 1686 που εκδόθηκε από τον Ν. Γλυκύ στη Βενετία, αφιερωμένο στο Μητρολοπίτη Φιλαδελφείας Μελέτιο Τυπάλδο, ως επίσης βιβλίο επιγραφόμενο «Μέλισσα», που τυπώθηκε από τον ίδιο στη Βενετία το 1680. Εδώ, βρέθηκαν από τον Παπακυριακού  ενθυμήσεις του 1725 που έγραψε ο Επίσκοπος Ησαΐας. Στο Ναό είναι αποθησαυρισμένη η εικόνα της ένθρονης Θεοτόκου στον τύπο της Οδηγήτριας, στο πάνω μέρος της η ένδειξη «Η Παντάνασσα» και στο κάτω η επιγραφή «1865 Μαρτίου 26, χειρ Ιω. Ζωγράφου, δια συνδρομής Αγαθαγγέλου Ιερομονάχου της Μονής Κατερινούς». Υπάρχουν επίσης τίμια λείψανα των Αγίων: Αναργύρων, Τρύφωνος, Ακακίου, Αθανασίου, Πολυκάρπου, και άλλων Αγίων.

Το Μοναστήρι είχε και έχει στενό δεσμό με τα γύρω χωριά, Μακρυνού, Άγιο Ανδρέα, Γαβαλού, Γραμματικού αλλά και με τους κατοίκους όλων των χωριών της Μακρυνείας και του νομού καθ’ ότι από τον ιστορικό Πολύβιο λέγεται ότι στο Θέρμο γινόταν «Πανήγυρις», συνεχιζόταν στο Αρχαίο Τριχώνιο και από το 1912 με διάταγμα έχει καθιερωθεί και στην Γαβαλού που αρχίζει με την γιορτή της Παναγίας Κατερινιώτισσας στις 8 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο, αφού η εκκλησία του Μοναστηριού είναι αφιερωμένη στο Γενέθλιο της Παναγίας.

Το 1950 το Μοναστήρι, με διάταγμα, μετατράπηκε από αντρικό σε γυναικείο. Οι γερόντισσες που μονάζουν εκεί φιλόπονες και καλοδεχτικές το αγαπούν και τον διατηρούν σε αρίστη κατάσταση, το έχουν κάνει σεβαστό και κοσμοαγάπητο στην τοπική κοινωνία. Αφηγούνται διάφορα  θαύματα που γράφτηκαν σε διάφορα βιβλία, όπως: Η ίαση κάποιας κοπέλας που έπασχε από ψυχική νόσο. Άλλη κοπέλα που έμεινε πολλές ώρες προσευχόμενη κάτω από την εικόνα της Παναγίας έγινε καλά. Άτεκνα ζευγάρια απέκτησαν παιδιά και άλλοι ασθενείς με διάφορες ασθένειες, με πολύ προσευχή προς την Παναγία, έγιναν καλά. 

Την Ιερά Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου Κατερινούς Μακρυνείας υπηρέτησαν από ιδρύσεώς του ως Ηγούμενοι οι: Το 1770 ο π. Παΐσιος, το 1836 ο π. Σοφρώνιος, το 1836 ο π. Ανανίας, το 1895 ο π. Αγάπιος, ακολούθησε ο π. Λεόντιος, το 1902 ο π. Ιερόθεος, από το 1934 και με μικρά κενά διαστήματα μέχρι το 1940 ο π. Θεόφιλος, το 1936 ο π. Πριόβολος, το 1938 ο π. Θεόκλητος, το 1942 ο π. Δημήτριος, το 1943 ο π. Ιωάννης, το 1947 ο π. Γαβριήλ, το 1950 ο π. Χρυσόστομος, το 1951 ο π. Γαβριήλ. Στη συνέχεια η Ιερά Μονή  μετατρέπεται σε γυναικεία με πρώτη Ηγουμένη το 1951 την μοναχή Αγαθαγγέλη, το 1959 την μοναχή Μαριάμ και το 1961 μέχρι σήμερα την μοναχή Χριστοδούλη. 

Το Απολυτίκιο της Παναγίας Κατερινιώτισσας       

 Μακρυνείας οι γόνοι των Ελλήνων συστήματα, και των Ορθοδόξων τα πλήθη τη Μονή της Θεοόπαιδος, προσέλθωμεν φαιδρώς Κατερινούς, εικόνα προσκυνούντες την αυτής΄ ίνα λάβωμεν θαυμάτων τας δωρεάς και χάριτας κραυγάζοντες΄ Δόξα τοις μεγαλείοις σου Αγνή, δόξα τη προστασία σου, δόξα τη χορηγούση δαψιλώς πάσαν ιάματα.